Histora szkoły

Początki Szkoły Podstawowej w Fałkowie sięgają lat 90-tych XIX wieku. Szkoła została założona przez władze niemieckie około 1890 roku. Kiedyś w budynku szkoły znajdowało się mieszkanie drogowego, który pobierał opłaty za przejazd. Wcześniej do 1870 roku była to stacja dyliżansowa, ponieważ budynek ten znajduje się tuż przy szosie na trasie Gniezno – Kostrzyn.

 

Istotną cechą funkcjonowania szkoły jest jej baza materialna. Stanowił ją budynek dwukondygnacyjny: na parterze znajdowały się izby lekcyjne, na piętrze mieszkanie kierownika szkoły. Szkołę otaczał duży plac oraz budynki gospodarcze. W miarę rozwoju wsi następowała również przebudowa szkoły oraz jej otoczenia zewnętrznego. Jeden z najtrudniejszych okresów funkcjonowania szkoły przypada na lata 1890 – 1918. Była to szkoła symultanna, dwuklasowa. Kierownikiem szkoły był Niemiec – I. Walitscek. Nauka odbywała się w języku niemieckim, również religia była prowadzona w tym języku. Najmniej godzin przeznaczano na tzw. realia: geografię i przyrodoznawstwo. Do szkoły w Fałkowie uczęszczały tylko polskie dzieci, natomiast niemieckie chodziły do szkoły w Łubowie. Jednak w tych trudnych czasach ludność polska broniła się przed germanizacją. Na terenie wsi odbywało się tajne nauczanie prowadzone przez panią Stachowiak. Alfabetu polskiego, śpiewu i kolęd uczyły się dzieci również od księdza mieszkającego w Łubowie.

 

Do szkoły w Fałkowie uczęszczały dzieci z Fałkowa oraz pobliskich wiosek: Chwałkówka, Wierzyc, Leśniewa. Każde dziecko posiadało bardzo skromną wyprawkę: była to tabliczka i rysik. Ponieważ wokół szkoły znajdowało się gospodarstwo kierownika, dzieci były często wykorzystywane do prac polowych i ogrodowych. W okresie Świąt Bożego Narodzenia dzieci przygotowywały jasełka w języku niemieckim za co otrzymywały wyróżnienia. Były to bardzo trudne czasy dla Polaków.

 

Okres wyzwolenia spod władz pruskich – lata 1918-1939

 

W końcu stycznia 1919 roku – prezes regencji poznańskiej wydał w porozumieniu z Komisariatem Naczelnej Rady Ludowej rozporządzenie na podstawie którego anulowano wszelkie zarządzenia władz pruskich. Odtąd dzieci polskie uczyły się w języku ojczystym a naukę języka niemieckiego ograniczono do klas średnich i wyższych. Początkowe lata wyzwolenia przyniosły wiele problemów również w szkolnictwie, które dotąd było nastawione na germanizację. Często wzywano nauczycieli emerytów do podjęcia pracy w szkołach w miejsce nauczycieli niemieckich.

 

Od 1919 roku zmienił się charakter Szkoły Podstawowej w Fałkowie. Była to już Polska Szkoła Katolicka dwuklasowa, w której uczyli polscy nauczyciele. Bardzo trudna sytuacja w szkolnictwie polskim rzutowała na pracę nauczycieli. Niejednokrotnie w tym okresie bardzo dużego przyrostu naturalnego szkołę prowadził tylko jeden nauczyciel, ucząc często około 120 dzieci.

 

Jednym z pierwszych polskich kierowników uczących w Szkole w Fałkowie był pan Górczyński, pracujący jednocześnie w Łubowie. Z tych względów nauka odbywała się trzy razy w tygodniu po pięć godzin. Ponieważ nauczyciel pracujący w szkole był osobą dochodzącą, zajmował się tylko edukacją dzieci. Budynku szkolnego po zajęciach nikt nie pilnował. Toteż bardzo często zdarzały się w szkole kradzieże pomocy dydaktycznych, instrumentów muzycznych, sprzętu szkolnego. Na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych doszło w Polsce jak i na całym świecie do kryzysu gospodarczo-ekonomicznego, który znacząco wpłynął na rozwój oświaty i szkolnictwa w naszym kraju.

 

11 marca 1923 roku Sejm uchwalił pierwszą pełną uchwałę o ustroju szkolnictwa, która tak naprawdę nie gwarantowała powszechności w zakresie szkoły powszechnej. Przewidywała ona bowiem możliwości skracania oraz odraczania obowiązku szkolnego.

 

Warunki pracy w szkole w Fałkowie były bardzo trudne. Brakowało pomocy dydaktycznych a pomieszczenia nie były przystosowane do prowadzenia zajęć lekcyjnych. Bardzo dużo dzieci na prośbę rodziców odraczano od obowiązku szkolnego, które w tym czasie pomagały rodzicom w pracach polowych.
W 1925 roku zorganizowano ochronkę dla dzieci przedszkolnych. Szkoła bardzo powoli zaczęła się rozbudowywać. W roku 1927 została dobudowana niższa część szkoły równoległa do szosy. Zmienił się wygląd izb lekcyjnych: pojawiły się ławki, kałamarze, katedra dla nauczyciela. W roku 1929 powstała trzyklasowa Szkoła Podstawowa 6-oddziałowa. 11 marca 1932 roku przyjęto organizację siedmioklasowej szkoły powszechnej.

 

W czasie okupacji niemieckiej w latach 1939 – 1945 szkoła była czynna tylko częściowo i sporadycznie. Władze niemieckie pozo-stawiły szkoły powszechne lecz usunęły z nich naukę historii i geografii Polski. Wprowadziły zakaz nauczania języka polskiego z podręczników. Ponownie nauczycielami polskich dzieci byli Niemcy, a nauka odbywała się w języku niemieckim lecz była nieobowiązkowa. Dzieci były raczej wykorzystywane do zbierania ziół lub przy pracach polowych. Były to bardzo trudne czasy dla szkoły. Została ona bardzo zniszczona w czasie wojny, będąc domem dla ubogich, następnie etapem dla Niemców z nad Morza Czarnego. Resztę zniszczeń dokonały przemarsze wojsk niemieckich i radzieckich.

 

Lata 1945-1980

 

Następny etap rozwoju szkoły przypada na lata 1945 – 1980. Był to okres wielu zmian i przeobrażeń w każdej sferze życia, również życia szkoły. Najtrudniejsze były lata powojenne. Bardzo złe warunki pracy były powodem częstej wymiany nauczycieli. Pierwszym po zakończeniu wojny kierownikiem szkoły był Włodzimierz Szumański. Duża liczba dzieci, nie przygotowane izby lekcyjne, przyczyniły się do jego rezygnacji z pracy kierownika szkoły. Jego następcą była Halina Zworska, która również pracowała bardzo krótko, bo zaledwie dwa miesiące.

 

Zły stan szkoły pogłębiał się, nie dokonywano żadnych remontów, ponieważ zamiast nauczycieli mieszkały w szkole dwie ubogie rodziny. Jednak przełom nastąpił 15 października 1945 roku, z chwilą powołania na stanowisko kierownika szkoły Piotra Marca. Przy pomocy Starostwa Powiatowego oraz Kuratorium szkoła otrzymała subwencję na remont mieszkania znajdującego się w szkole, oraz otoczenia wokół niej. Jeszcze gorzej niż stan szkoły przedstawiał się stan nauczania dzieci, które w trzeciej klasie nie potrafiły się podpisać. Ponieważ dzieci wciąż przybywało, systematycznie zwiększało się grono pedagogiczne i liczba klas ulegała powiększeniu. Była to już szkoła czteroklasowa. Zmieniło się również wnętrze szkoły. Znajdowały się tu mieszkania kierownika i nauczycieli szkoły oraz dwie izby lekcyjne. Każda posiadała żelazny piec, opalany węglem, czteroosobowe ławki z miejscem na kałamarz. Obejście szkoły było bardzo małe, toalety znajdowały się na zewnątrz szkoły, oraz budynek gospodarczy. Liczba dzieci uczęszczających do szkoły wynosiła 110 uczniów, w związku z tym utworzono piątą klasę.

 

Od samego początku funkcjonowania szkoła współpracowała ze środowiskiem lokalnym. 1 maja 1947 roku powstała w Fałkowie Spółdzielnia Spożywców „Współpraca”, która ze względu na problemy lokalowe mieściła się tymczasowo w mieszkaniu kierownika szkoły. Szkołą w Fałkowie zainteresowała się również Polonia Amerykańska przywożąc dzieciom polskim dar dzieci z Chicago. Była to paczka z materiałami piśmienniczymi.

 

Po raz pierwszy w roku szkolnym 1947 – 1948 odbywała się nauka w sześciu klasach. Szkoła pełniła bardzo ważną rolę nie tylko jako ośrodek w którym odbywała się edukacja dzieci, ale stanowiła również centrum rozwoju kultury wsi. Organizowano przedstawienia, uroczyste akademie z okazji różnych świąt na które zapraszano rodziców i przedstawicieli władz lokalnych. W roku szkolnym 1948 – 1949 szkoła zmieniła nazwę na Publiczną Szkołę Powszechną siedmioklasową. Do szkoły zaczęły uczęszczać dzieci z Przyborowa. Duża liczba uczniów przyczyniła się do utworzenia trzeciej izby lekcyjnej z prywatnego mieszkania kierownika. Szkoła otrzymała fundusz z Inspektoratu Lokalnego i Międzynarodowego Komitetu Pomocy Dzieciom, który przeznaczyła na dożywianie dzieci. Po raz pierwszy dzieci zostały zbadane przez higienistkę z powszechnego Ośrodka Zdrowia w Gnieźnie. Duże znaczenie dla rozwoju szkoły miała w miarę stała kadra nauczycielska. Jednak z różnych względów następowała zmiana na stanowisku kierowniczym szkoły. Następcą Piotra Marca był Ludwik Gajerowicz, który pełnił tę funkcję przez kilka lat. Przez okres trzynastu lat szkoła nie była odnawiana a jej stan zewnętrzny i wewnętrzny wymagał renowacji.

 

7 października 1949 roku została otwarta świetlica szkolna dla dzieci. Szkoła otrzymała zakład opiekuńczy – był to PGR. Dzieci pomagały rolnikom w pracach polowych, brały udział w Międzynarodowych Targach Poznańskich. Bardzo dobrze układała się współpraca szkoły z Komitetem Rodzicielskim, który uczestniczył w akademiach okolicznościowych, przygotowywał paczki dla dzieci z okazji Świąt Bożego Narodzenia czy Dnia dziecka. Szkoła brała również czynny udział w życiu politycznym kraju: zbierano fundusze na odbudowę Warszawy, systematycznie w miesiącu październiku w ramach przyjaźni Polsko-Radzieckiej młodzież uczestniczyła w festiwalach filmów radzieckich, a w miesiącu listopadzie w akademiach ku czci Rewolucji Październikowej. Na terenie szkoły zawiązała się również organizacja ZHP.

 

Przez pięć kolejnych lat kierownikiem szkoły była Włodzimiera Walawska. Ze względu na brak etatów obniżono stopień organizacyjny szkoły. Do dwóch zmniejszyła się liczba nauczycieli uczących w szkole. Nauczycielki postanowiły podnieść poziom nauki, dążyły do zespolenia i zharmonizowania różnych środowisk: robotników PGR, mało i średniorolnych gospodarzy i przesiedleńców z Chwałkówka. Mimo bardzo ciężkiej pracy rezultaty nauczania były złe. Przyczyną była słaba współpraca domu ze szkołą, brak zrozumienia rodziców o potrzebie uczenia się dzieci. Uroczystości organizowane w szkole były podporządkowane wydarzeniom krajowym. Ważnym dniem dla mieszkańców całej wsi było Święto Pracy obchodzone 1 maja. Uroczystości pierwszomajowe odbywały się na boisku szkolnym, które na tę okazję było specjalnie przygotowane.

 

22 lipca 1952 roku Polski Sejm Ustawodawczy uchwalił Konstytucję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, która zapewniła wszystkim obywatelom bez różnicy ras, narodowości, wyznania, równość, prawo do pracy, nauki i odpoczynku. 8 czerwca 1953 roku po raz pierwszy w szkolnictwie podstawowym wprowadzono egzaminy końcowe i promocyjne. W szkole w Fałkowie egzamin końcowy zdawali tylko uczniowie klasy siódmej. W roku szkolnym 1955-1956 kierownictwo szkoły objął nowy nauczyciel – Stefan Fercz, powołany na to stanowisko przez Wydział Oświaty WRN w Poznaniu. Swoje obowiązki wykonywał przez czternaście kolejnych lat. Pracę rozpoczął od kapitalnego remontu szkoły. Z mieszkania służbowego zrobiono izbę lekcyjną a kancelarię wygospodarowano z mieszkania kierownika. W tym czasie przeprowadzono elektryfikację wsi, która rozpoczęła się od budynku szkoły. Nowy kierownik dbał nie tylko o stan budynku ale również o stan wychowawczy szkoły, który budził zastrzeżenia. Próbowano zaradzić sytuacji, którą cechował brak dyscypliny, częste opuszczanie zajęć lekcyjnych przez uczniów. Wprowadzono w szkole regulamin uczniowski. Kierownik szkoły organizował pogadanki na temat wychowania w szkole. Starając się przyciągnąć środowisko lokalne do szkoły zorganizowano zespół teatralny. Został zagospodarowany teren przed szkołą: wydzielono boisko do piłki ręcznej, wytyczono tor przeszkód, skocznię wzwyż i w dal, oraz ogródek przyszkolny. Szkoła zaczęła przyciągać nie tylko uczniów ale i rodziców. Jako pierwsza w powiecie gnieźnieńskim posiadała telewizor. Dobrej sławy przysparzała szkole również drużyna harcerska. Nauczyciele fałkowskiej szkoły wynikami swojej pracy zdobyli zaufanie środowiska. Każdy z pedagogów miał ukończone studia nauczycielskie.

 

W Polsce nastąpiły zmiany po VIII Plenum KC PZPR, nastąpił punkt zwrotny w polityce Partii i Rządu, kiedy sekretarzem KC PZPR został Władysław Gomułka. Zmieniła się struktura wsi należących do rejonu szkoły w Fałkowie. Szkoła otrzymała dodatkowe 2 ha ziemi na użytkowanie, w związku z tym powiększono boisko sportowe. 21 stycznia 1957 roku została wprowadzona do szkoły religia, którą na wniosek kościoła wykładał organista – Józef Panowicz. Od roku 1960 dzieci zaczęły uczęszczać do szkoły 6 dni w tygodniu.
W roku szkolnym 1960-1961 w szkole w Fałkowie, w miesiącach od października do kwietnia mieścił się Uniwersytet Powszechny. Zajęcia odbywały się w każdy wtorek. Szkoła cały czas współdziałała ze środowiskiem lokalnym, wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu ludności wsi. W każdy piątek w szkole prowadzono kurs kroju i szycia, który cieszył się ogromnym zainteresowaniem.
Dzieci zaczęły wyjeżdżać poza granice swojej wsi. Odbywały się wycieczki klasowe, spartakiady sportowe.
W roku szkolnym 1966-1967 po raz pierwszy zaczęła istnieć szkoła podstawowa ośmioklasowa. Powiększyło się grono pedagogiczne do sześciu nauczycieli. Nauka trwała od godziny 6.00 do godziny 15.00.

 

Po śmierci kierownika szkoły jego obowiązki przejęła nauczycielka Halina Budniak, która otrzymała jako pierwsza nominację na dyrektora Szkoły Podstawowej w Fałkowie w roku 1972. Lata siedemdziesiąte obfitowały w różne zmiany nie tylko kadrowe. Przez kilka lat rok szkolny rozpoczynał się w miesiącu sierpniu a kończył na początku czerwca. W roku 1977 utworzono ognisko przedszkolne dla dzieci sześcioletnich. Przez pięć następnych lat dyrektorem szkoły była mgr Maria Cieślewicz. Wprowadzono wówczas w okresie zimowym w szkole gorące napoje, była to przeważnie kawa z mlekiem. Na zakończenie roku szkolnego pojawiły się świadectwa z czerwonym paskiem dla uczniów z wysoką średnią ocen. Ważnym wydarzeniem wieńczącym ten okres rozkwitu szkoły było zainstalowanie i doprowadzenie do budynku bieżącej wody.

 

Trudny okres lat 80-tych, okres rodzącej się III Rzeczypospolitej aż po dzień dzisiejszy.

 

Początek lat 80-tych to trudny okres nie tylko w dziejach szkoły ale także w dziejach całej ojczyzny. Wprowadzenie stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku na obszarze całego kraju spowodowało wydłużenie przerwy świątecznej, trwającej od 14 grudnia 1981 roku do 3 stycznia 1982 roku. Były to lata rodzącej się „Solidarności” nacechowane niepewnością o jutro. W szkole przeprowadzono próbne alarmy przeciwpożarowe oraz ewakuację dzieci z budynku szkolnego. Od nowego roku szkolnego 1982 funkcję dyrektora szkoły objęła nauczycielka Elżbieta Łaczkowska i pełniła ją przez 17 lat. Niewątpliwie był to jeden z najtrudniejszych okresów w dziejach szkoły. Mimo to szkoła funkcjonowała i prosperowała na ile było to możliwe. Pierwsze lata nowego dyrektora były bardzo trudne. Ciągłe borykanie się z brakiem funduszy na podstawowe świadczenia, bieda w kraju spowodowały, że w szkole nie dokonywano żadnych prac remontowych. W szkole utworzono jedyną klasę specjalną dla dzieci z całej gminy Łubowo. Ze względu na duży przyrost naturalny i małą liczbę izby lekcyjnych zajęcia odbywały się do godzin popołudniowych. Mimo tej ciasnoty w szkole były przygotowywane ciepłe posiłki, najczęściej było to jedno danie. W roku 1984 w szkole wybuchł pożar i strawił gabinet dyrektora znajdujący się na strychu. Ta część szkoły została wyłączona z użytku aż do remontu szkoły. Wraz z upływem lat szkoła zaczęła dźwigać się z marazmu. Po tak długim okresie zastoju, w latach rodzącej się III Rzeczypospolitej nadszedł czas na odnowę w całym tego słowa znaczeniu. W 1992 roku oddział przedszkolny potocznie zwany „zerówką” został przeniesiony do przedszkola znajdującego się we wsi. Nastąpił kapitalny remont szkoły: zlikwidowano piece, założono centralne ogrzewanie gazowe, zostały położone nowe posadzki, otynkowano szkołę.

 

Przełom w funkcjonowaniu szkoły nastąpił w roku 1996. Dobudowano nową parterową część szkoły z dużym korytarzem i sanitariatami wewnątrz budynku, którą dołączono do „starej” części szkoły. Dzięki staraniom gminy a szczególnie wójta Andrzeja Łozowskiego nowa część została oddana do użytku w 1997 roku. Uporządkowano plac znajdujący się przed szkołą, zburzone zostały stodoły i wszystkie budynki gospodarcze.

 

Nastąpiła przebudowa „starej” części. Dużą pomoc w przebudowie szkoły okazała również Europejska Fundacja Rozwoju Wsi i Rolnictwa. Od tego momentu szkoła posiada siedem izb lekcyjnych, dużą świetlicę, bibliotekę, gabinet dyrektora szkoły. Ze względu na dużą liczbę uczniów w szkole zostało zatrudnionych 14 nauczycieli. Przed szkołą wybudowano parking i założono chodnik.

 

W roku 1999 polska szkoła weszła w etap praktycznej realizacji długo przygotowywanej i powszechnie oczekiwanej reformy edukacji. Reforma ta przyniosła wiele zmian. Zmieniła szkołę ośmioklasową na Szkołę Podstawową sześcioklasową. Po zakończeniu edukacji w szkole podstawowej uczniowie kontynuują dalszą naukę w gimnazjum w Łubowie. Reforma zakłada również wzmocnienie wychowawczej roli szkoły we współpracy z rodzicami uczniów i innymi instytucjami zwłaszcza z Kościołem Katolickim. W roku 1999 funkcję dyrektora Szkoły Podstawowej w Fałkowie obejmuje mgr Ewa Cieślińska. Dla poprawienia bezpieczeństwa dzieci zostały zainstalowane światła pulsujące przy przejściu dla pieszych oraz założono chodnik po drugiej stronie szosy. Zwiększyło to bezpieczeństwo uczniów tym bardziej, że ruch na tej trasie znacznie się powiększył.

 

W grudniu 2000 roku oddano do użytku salę gimnastyczną z zapleczem socjalnym. Ta najnowsza część szkoły połączona jest z głównym budynkiem łącznikiem. Mimo tak dużych inwestycji i nakładów finansowych poczynionych w ostatnich latach szkoła w Fałkowie nadal się rozwija. W roku 2001 przy pomocy Rady Rodziców i gminy powstała przy sali gimnastycznej siłownia wyposażona w najnowocześniejszy sprzęt sportowy. Kapitalnego remontu dokonano również na strychu szkoły, zagospodarowując pomieszczenie jako pracownię komputerową oraz szkolny radiowęzeł. Przy pomocy Rady Rodziców, wójta gminy Łubowo udało się wyposażyć tę pracownię w komputery najnowszej generacji, drukarkę i ksero.

 

Obecnie w szkole naukę podejmuje około 150 uczniów. W szkole nauczany jest język angielski, są prowadzone zajęcia komputerowe, funkcjonuje świetlica szkolna. Szkoła to nie tylko mury, przestronny pełen kwiatów korytarz, kolorowe klasy, lecz przede wszystkim uczniowie.

 

O prawdziwym szczęściu mogą mówić dzieci, które mogły i obecnie mogą uczyć się w Szkole Podstawowej w Fałkowie.